Nicolette Smabers (Den Haag, 4 mei 1948) wordt geboren als jongste in een gezin van negen kinderen, haar moeder is afkomstig uit Den Bosch en haar vader uit Semarang, een havenstad op Midden-Java, Indonesië.

Smabers groeit op aan de zeekant van Den Haag, waar de Duitse bezetter voor de bouw van de Atlantikwall duizenden woningen had gesloopt. Opgroeiend in een omgeving met opgebroken straten en bunkers in de duinen, maar ook met de veerkracht en de vitaliteit van een stad in wederopbouw, raakt ze gespitst op wat zich aan directe waarneming onttrekt: de voorbije oorlog. Hetzelfde geldt voor de Indische achtergrond van haar vader en de botsingen van haar moeder met haar streng katholieke ouders, waarover ze thuis heel weinig krijgt te horen.

Kort na haar eindexamen vervult Nicolette Smabers diverse kantoorbanen en volgt ze een parttime opleiding MO Nederlands. In 1969 verhuist ze naar Amsterdam om verder te studeren aan de universiteit. Na haar doctoraal werkt ze een aantal jaren als lerares Nederlands en woont ze in de Ooijpolder ten noorden van Nijmegen; later in Nijmegen zelf. In deze periode publiceert ze haar eerste verhalen in het literaire tijdschrift De Schans en neemt ze deel aan een werkgroep filosofie o.l.v. van Henk Hoeks van uitgeverij SUN. In 1984 verhuist Smabers naar Zuid-Limburg, waar ze trouwt en waar haar dochter wordt geboren. In de jaren die volgen wijdt ze zich afwisselend aan haar gezinstaken en het schrijven. In 2006 keert ze terug naar Den Haag.

Oeuvre

In 1983 vestigt Nicolette Smabers haar literaire naam met de verhalenbundel De Franse tuin, waarin de hoofdthema’s van haar literaire werk in een notendop al aanwezig zijn. In 1987 publiceert ze Portret van mijn engel en in 1991 Chinezen van glas. Deze eerste drie boeken worden in 2004 gezamenlijk uitgebracht onder de titel De Franse tuin, verhalen en novellen. We zien hoe de jonge hoofdpersoon opgroeit in het naoorlogse Den Haag, vol verbazing en verwondering over haar omgeving en gissend naar de betekenis van woorden en namen. Om te beginnen met de vraag wat Fransen zijn. “Fransen zijn buitenlanders,” krijgt ze van haar moeder te horen. “Die praten anders en je kunt ze niet verstaan.” Verdere uitleg ontbreekt, maar op grond van deze summiere informatie creëert het meisje haar geheel eigen Fransen.

Tussen 1992 en 2001 schrijft Smabers voornamelijk kinderboeken, waaronder een bundel dierenfabels, Willibrord de Haas en de dieren van het Benedenbos (1995) en Het Kroondomein van Pappenheim (1996); tevens publiceert ze leesboekjes voor het onderwijs. 

Rond 2001 pakt ze de draad van haar literaire werk voor volwassenen weer op. Eerst met een kleine bundel van verspreid verschenen prozateksten, Het Plein Bijzonder en Gewoon, geïllustreerd door Han Janken. In 2003 volgt de door de literaire pers enthousiast onthaalde roman Stiefmoeder, geschreven vanuit een broer, een zus en een halfzus. Gedrieën leggen zij de verzwegen oorlogservaringen van hun ouders bloot en ontdekken hoe sterk het leven van hun moeder en stiefmoeder beïnvloed werd door de geboden en verboden van de Katholieke Kerk ten aanzien van seksualiteit en ongehuwd moederschap. In De man van gas en licht (2009) onderzoeken een vader en een dochter het door stilzwijgen betoverde verleden. Hun zoektocht voert naar een schoolplein in een stadje op Midden-Java in de jaren twintig van de vorige eeuw, waar de vader en zijn broers – kinderen nog – een strijd uitvechten die ook daarbuiten woedt: die tussen witte en donkere Nederlanders.

In december 2021 verschijnt haar derde roman Vraag dat maar aan de pelikanen, waarin een broer en een zus, inmiddels op leeftijd, zich buigen over de geheimtaal van hun kinderjaren en hun ontmoetingen met een Indische oom, persona non grata in hun gezin van herkomst. Thema’s die aan bod komen zijn de rol van vooroordelen bij het overdragen van een familiegeschiedenis, de band tussen stiefvader en stiefdochter, en bovenal de vraag of spreken over het verleden altijd beter is dan zwijgen.

Naast haar boeken publiceerde Smabers literaire bijdragen in bundels en bloemlezingen en in dagbladen als NRC, De Gelderlander en De Haagsche Courant en in literaire tijdschriften als De Schans, De Revisor, De Gids, Raster, Lust en Gratie, Indisch Anders en Extaze. Ook schrijft zij korte prozateksten voor de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde.

Overige literaire activiteiten

• bestuurslid Stichting Fonds voor de Letteren (1986-1990)
• bestuurslid Jan Campert-stichting (1990-1998)
• jurylid Amsterdams Fonds voor de Kunst, Jan Campert-stichting
• lessen proza in Maastricht, Amsterdam en Den Haag voor de Schrijversvakschool
• lezingen en voordrachten

Beschouwingen over het werk

• “Door deze suggestieve stijl zet zij de lezer ertoe aan zijn of haar eigen verbeelding te gebruiken, juist daardoor worden haar verhalen zo meeslepend dat de lezer er volledig in opgaat, en de wereld van het verhaal ten minste voor de duur van het verhaal ook zijn of haar wereld wordt.”
  Lezing over het werk van schrijfster Nicolette Smabers – Herman Simissen (2023)
• “Die drang om achter geheimen te komen, om het verhaal achter het verhaal te willen kennen, krijgt bij Nicolette Smabers altijd een meisje of vrouw toebedeeld. Zij houdt van woorden, van taal, want daarmee dring je door in de werkelijkheid, de zichtbare en de onzichtbare. Woorden leggen geheimen bloot, ze vormen de kracht van de verbeelding.”
  ‘Veeg je toet af jongen’ – Tom van Deel, Trouw (2003)
• “Het is een feest om te lezen hoe zij de herinneringen aan de ruimtebeleving van de kinderjaren, waarvoor in de door tijd beheerste volwassenwereld geen plaats meer is, in haar taalgebruik weer weet op te roepen.”
  De halfafgemaakte gedachten van vogels; herinneringsproza van Nicolette Smabers –
  Truusje van de Kamp, Lust en Gratie (1992)
• “Wat Smabers’ personages verbindt, is het verlangen er met het hoofd bij te zijn, zichzelf en de anderen te leren doorgronden in de hoop in een onbestemd ‘later’ gelukkig te zullen worden.”
  Janet Luis over Nicolette Smabers, Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur (1990)

Interviews

• Nicolette Smabers over haar nieuwe roman – Tzum; literair weblog, 10 december 2021
  Neerlandicus Willem Goedhart interviewde via Zoom Nicolette Smabers over haar nieuwe roman Vraag dat maar aan de pelikanen.
• Boekenrubriek met Nicolette Smabers – Amsterdam FM, 6 december 2014
  Bibliothecaris Leo Willemse sprak op 21 november met schrijfster Nicolette Smabers over haar werk.